W związku z wprowadzeniem do polskiego systemu edukacji stanowiska asystenta edukacji romskiej (AER), sytuacja dzieci i młodzieży wywodzących się z romskiej mniejszości etnicznej w Polsce, zdecydowanie się poprawiła. Znacznie wzrósł poziom ich edukacji, a praca asystentów stała się jednym z największych sukcesów

W związku z wprowadzeniem do polskiego systemu edukacji stanowiska asystenta edukacji romskiej (AER), sytuacja dzieci i młodzieży wywodzących się z romskiej mniejszości etnicznej w Polsce, zdecydowanie się poprawiła. Znacznie wzrósł poziom ich edukacji, a praca asystentów stała się jednym z największych sukcesów Programu na Rzecz Społeczności Romskiej, realizowanego w Polsce od 2003 roku.

Wsparcie edukacji uczniów romskich i AER-ów w polskim systemie szkolnictwa, to kwestia podejmowana nie tylko przez uprawnione ministerstwa, ale również przez liczne organizacje, głównie romskie, a także liderów romskich oraz inne organizacje społeczne, które wspomagały środowisko AER-ów poprzez publikacje czy organizację e-szkoleń.

Od dłuższego czasu obserwuję pracę asystentów edukacji romskiej i podejmuję różne inicjatywy związane z ich środowiskiem zawodowym – mówi Agnieszka Caban, kulturoznawczyni, doktorantka Uniwersytetu Warszawskiego, członek Fundacji w Stronę Dialogu. – W ramach realizacji działań statutowych, w fundacji realizujemy wsparcie w postaci szkoleń, warsztatów, pomocy prawnej i psychologicznej, przygotowujemy materiały edukacyjne i portal internetowy www.misjaasystent.pl, na którym znajdują się materiały wspomagające pracę asystentów i nie tylko. Scenariusze lekcji, filmy edukacyjne mogą być wykorzystywane również przez nauczycieli i edukatorów. Te wszystkie działania odbywają się w ramach projektu „Misja asystent – przyszłość edukacji Romów w Polsce”, finansowanego z Programu Aktywni Obywatele – fundusz krajowy, z funduszy EOG.

Społeczność romska boryka się w Polsce i w Europie z wieloma problemami, nie tylko edukacyjnymi. Zapoznając się z raportami dotyczącymi życia Romów w Europie, natrafiamy zazwyczaj na niepokojące statystyki. Według danych European Union Agency for Fundamental Rights z 2009 i 2016 roku, aż 80 procent ankietowanych Romów żyje poniżej progu zagrożenia ubóstwem. Co trzeci Rom mieszka w budynku bez wody wodociągowej. Co trzecie dziecko romskie mieszka w gospodarstwie domowym, w którym ktoś poszedł spać głodny przynajmniej raz w miesiącu. 50% Romów w wieku od 6 do 24 lat nie uczęszcza do szkoły. W każdym kraju europejskim ta sytuacja może w pewien sposób różnić się od siebie, ale ogółem dane te świadczą o dyskryminacji Romów. Do tego dochodzi również rasizm strukturalny, o którym głośno zaczęły mówić romskie organizacje.

Również w Polsce sytuacja nie przedstawia się najlepiej. W rankingu sympatii i antypatii do innych narodów, ponad połowa badanych (CBOS, 2020) z dystansem podchodzi do Romów (57%), a sympatię do nich deklaruje relatywnie niewielu (17%).

Uczniowie romscy to grupa wymagająca szczególnego wsparcia, zarówno ze względu na sytuację społeczną, jak i dwujęzyczność. Pierwszym językiem dzieci romskich jest zazwyczaj język romani. Edukacja społeczności romskiej w Polsce jest jednym z problemów tej grupy, który należy do najbardziej wspieranych przez polskie państwo.

Dlatego tak ważne są obowiązki asystentów edukacji romskiej, którzy nie tylko wspomagają uczniów i uczennice romskie w procesie edukacji, ale również są łącznikiem pomiędzy środowiskiem szkolnym a społecznością romską. Budują pozytywny obraz szkoły i korzyści płynących z wykształcenia, wspierają emocjonalnie uczniów i uczennice romskie, pomagają nauczycielom i pedagogom w rozpoznaniu ich potrzeb i ewentualnych problemów, reagują w sytuacjach trudnych i konfliktowych, a ponadto krzewią romską kulturę, prowadząc dodatkowe zajęcia z historii i kultury romskiej.

Niestety wielu asystentów i asystentek zmaga się z wieloma problemami, pomimo że ich praca, szczególnie w okresie pandemii COVID-19 i nauki zdalnej, jest bardzo potrzebna. Niskie wynagrodzenia, zatrudnianie na umowy zlecenie, brak sprecyzowanego zakresu obowiązków w umowie, dyskryminacja w szkole, ze względu na zazwyczaj niższe niż nauczyciele wykształcenie oraz pochodzenie romskie. To tylko niektóre ze stałych problemów. Pandemia przyniosła nowe wyzwania i kłopoty. Dzieci romskie podczas pandemii zdane są na pomoc rodziców i rodziny, którzy nie mają często odpowiednich umiejętności i kwalifikacji, aby wesprzeć swoje dzieci w procesie nauki zdalnej. Zbyt mała liczba asystentów edukacji romskiej (ok. 90 osób na cały kraj) powoduje, że ich wsparcie omija dużą grupę uczniów i uczennic romskich, co podczas pandemii dodatkowo pogłębia dystans pomiędzy uczniami i uczennicami polskimi i romskimi. Asystenci nie są przeszkoleni z korzystania z narzędzi multimedialnych przydatnych w nauce zdalnej. Dyrektorzy szkół w trakcie pandemii nie wznawiają umów zlecenie z AER-ami, a brak ciągłości w uczęszczaniu do szkół powoduje zaburzenie procesu współpracy uczniów romskich ze szkołą i asystentami. Asystenci narzekają na częste „opuszczenie”, „wyalienowanie” ze środowiska szkolnego podczas pandemii, wspominają o braku kontaktu ze strony szkoły w trakcie nauczania zdalnego, a także na brak przeszkolenia w kwestiach związanych z zachowaniem bezpieczeństwa w okresie pandemii.

Romowie w Polsce to największa mniejszość etniczna, problemy Romów to problemy naszego kraju. Edukacja to przyszłość, z której nie sposób zrezygnować, zapewnia nam lepsze życie w przyszłości, zarówno jednostkom, jak i ogółowi społeczeństwa. Dlatego warto zwrócić uwagę na kwestie naszych odmiennych kulturowo sąsiadów, obywateli naszego kraju, Polaków o innym pochodzeniu etnicznym, które są również problemami naszej ojczyzny.

 

Zadanie realizowane dzięki dotacji celowej przyznanej przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w ramach „Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce na lata 2021 – 2030”.

Źródło: www.supertydzien.pl